Một năm “xé nháp” thường không phải do vận xui hay hoàn cảnh quá tệ, mà vì chúng ta bước vào năm đó với tâm thế chưa sẵn sàng: không dự phòng, không kế hoạch, không kỷ luật. Nếu muốn 2026 là năm vững vàng hơn về tiền bạc, lựa chọn và tinh thần, có 3 việc phải làm ngay luôn, càng sớm càng tốt.
1. Rà soát dòng tiền để biết mình đang ở đâu
Nhiều người bước vào năm mới với hy vọng “làm tốt hơn”, nhưng lại không biết chính xác mình đang vướng ở đâu. Không ít người kiếm được khá nhưng luôn cảm giác thiếu tiền; người làm ổn định nhưng lúc nào cũng lo không kịp xoay sở khi có việc đột xuất; người làm tự do thì tháng dư tháng thiếu, không dám lên kế hoạch lâu dài.
Ảnh minh họa
Để thoát khỏi vòng lặp này, việc đầu tiên và quan trọng nhất là phải rà soát lại toàn bộ dòng tiền: thu bao nhiêu, chi bao nhiêu, khoản nào cố định, khoản nào lãng phí, khoản nào kiểm soát được và khoản nào đang làm bạn rò rỉ tài chính mà không hay. Không cần ghi chép quá cầu kỳ, chỉ cần trong 2-3 tháng theo dõi sát, bạn sẽ thấy chi tiêu của mình đang đi theo mô hình nào và vấn đề nằm ở đâu.
Một khi nhìn rõ thực trạng, bạn mới có thể lên kế hoạch thực tế thay vì đặt ra những mục tiêu lớn lao đẹp đẽ nhưng không có cơ sở. Đây là nền tảng của sức khỏe tài chính: biết vị trí của mình trước khi quyết định sẽ đi đâu. Và điều này nên bắt đầu từ bây giờ, không phải ngày 1/1.
2. Xây dựng quỹ dự phòng tối thiểu cho năm mới
Không có quỹ dự phòng thì mọi dự định đều mong manh. Chỉ cần một biến cố nhỏ như ốm đau, thất nghiệp tạm thời, gia đình cần tiền gấp,... là kế hoạch tài chính cả năm sẽ bị đảo lộn. Một năm “xé nháp” thường bắt đầu bằng một cú sốc tài chính không được chuẩn bị trước.
Vậy nên việc quan trọng nhất để 2026 vững vàng hơn là xây dựng quỹ dự phòng. Con số lý tưởng là 3-6 tháng chi phí sinh hoạt, nhưng nếu hiện tại bạn chưa có gì thì hãy đặt mục tiêu nhỏ hơn: 1 tháng, rồi 2 tháng, rồi tăng dần. Quan trọng không phải bạn có bao nhiêu tiền ngay lúc này, mà là bạn bắt đầu tách một phần thu nhập ra để tạo một lớp đệm an toàn. Đừng chờ “dư tiền rồi tính”, vì thực tế là hầu hết chúng ta không bao giờ thấy mình dư cả.
Quỹ dự phòng chính là thứ giúp bạn tránh bị cuốn vào vòng xoay vay mượn, tiêu trước trả sau, hoặc ra những quyết định sai chỉ vì cần tiền gấp. Khi có quỹ phòng thủ, bạn có quyền lựa chọn hơn và ít bị hoàn cảnh xô đẩy hơn. Đó là nền tảng để 2026 không trở thành một năm sống trong thế bị động.
3. Cố định trước những khoản đầu tư, tiết kiệm
Phần lớn việc thất bại trong quản lý tài chính không nằm ở thu nhập thấp, mà nằm ở việc chi tiêu theo cảm xúc. Tháng có tiền thì tiêu thoải mái, tháng eo hẹp thì lại tự trách rồi hứa “tháng sau làm lại”.
Ảnh minh họa
Nếu cứ để việc tiết kiệm và đầu tư phụ thuộc vào cảm xúc, bạn sẽ luôn rơi vào trạng thái vòng lặp: lúc hưng phấn thì đặt mục tiêu lớn, lúc áp lực thì bỏ cuộc. Vì vậy, việc thứ ba cần làm ngay là cố định trước các khoản “bắt buộc phải trích ra hàng tháng”: tiết kiệm định kỳ, đầu tư tự động, các khoản đóng góp cho tương lai được cài đặt từ đầu tháng. Điều này vừa giúp bạn tránh tâm lý “có bao nhiêu tiêu bấy nhiêu”, vừa tạo cảm giác tài chính ổn định hơn theo thời gian. Khi các khoản quan trọng được tách ra trước, bạn có thể chi tiêu phần còn lại mà không thấy tội lỗi hay bất an.
Đây là cách dân văn phòng, người làm freelance hay người có thu nhập không đều đều có thể giữ kỷ luật trong dài hạn mà không phải phụ thuộc hoàn toàn vào ý chí. Tài chính bền vững là kết quả của hệ thống, không phải cảm hứng.
